Ammoniak in Nederland, 2020

In deze kaart is de jaargemiddelde concentratie ammoniak te zien, gemeten over 2020. De ammoniak data die worden gevisualiseerd zijn, zijn afkomstig uit de infrastructuur van Caeli. De jaargemiddelde concentratie is een gemiddelde van alle metingen over alle dagen in 202-. Voor deze kaart is gebruik gemaakt van dagelijkse satellietmetingen van de ESA en het meetinstrument IASI. Nederland is een van de landen in Europa met een hoge stikstofuitstoot. Een van die componenten die behoort tot het onderwerp stikstof en de stikstofcrisis is de concentratie ammoniak. De concentraties ammoniak zijn inzichtelijk gemaakt per gemeente op de kaart.

Wat doet Caeli?

Caeli is een Nederlands SpaceTech bedrijf dat zich over de afgelopen jaren heeft gespecialiseerd heeft in het aanbieden van (near) real time satellietdata betreffende de samenstelling van verschillende componenten in de lucht. Met de infrastructuur van Caeli worden verschillende gassen op een begrijpelijke, toegankelijke en inzichtelijke manier in kaart gebracht. Stoffen zoals stikstofdioxide, ammoniak, methaan, ozon en zwavel dioxide. Caeli heeft de afgelopen jaren verschillende algoritmes ontwikkeld waardoor de data van TROPOMI en IASI (beide meetinstrumenten van de ESA die gassen in de atmosfeer meten) betrouwbaar in hoge resolutie in kaart kan worden gebracht. Een resolutie tot wel 100x100 meter – ook op leefniveau - om de beste beslissingen te nemen, te monitoren of om een inzicht te krijgen in uw buurt. 

Caeli heeft als doel om Nederland, Europa en de rest van de wereld te helpen met het oplossen van het luchtkwaliteits-, stikstof- en klimaatprobleem. De dagelijkse kaarten van deze drie onderwerpen kan veel oplossingen bieden voor de betrokkenen. Caeli biedt via luchtkwaliteit.nl een platform met directe toegang tot de satellietdata van uw keuze. Plaatsing van meetstations of andere hardware is niet nodig. Kaarten in zeer hoge resolutie zijn beschikbaar in slechts een paar clicks.

Wat is Ammoniak?

Ammoniak is een kleurloos gas dat in hoge concentraties een sterke prikkelende geur heeft. Het is een verbinding van stikstof (N2) en waterstof (H2). Nadat ammoniak is uitgestoten blijft het enkele uren in de atmosfeer en in die tijd kan wind het gas over grote afstanden verspreiden. Hierdoor kan ammoniak kilometers verder dan waar het is uitgestoten in de lucht hangen. Daarbij kan ammoniak neerslaan op de grond, dit noemen we depositie. Aangezien ammoniak wordt gebruikt voor diverse producten, zoals kunstmest en schoonmaakmiddelen, wordt het in grote hoeveelheden geproduceerd. Naast die productie stoten onder andere stortplaatsen, rioolwaterzuiveringsinstallaties en vogels ammoniak uit. Ook ontstaat ammoniak als een dier eiwitten eet, waardoor het in de mest terecht komt. Een deel van die ammoniak kan hergebruikt worden om weilanden mee te bemesten. Maar, er kan ook ammoniak vrijkomen en in de lucht belanden. Die ammoniak in de lucht wordt door de wind verspreid en kan in gebieden neerslaan waar normaal gesproken geen of weinig stikstof voorkomt, zoals stuifzanden en heidegebieden, met alle gevolgen van dien.

Wat zijn de schadelijke effecten van ammoniak?

Sommige mensen hebben last van de sterke geur van ammoniak. Daarnaast kan ammoniak onder andere slijmvliezen en ademhalingsorganen aantasten, als het wordt ingeademd. Ook kan ammoniak ogen sterk irriteren. Daarnaast kan ammoniak in de lucht worden omgezet in fijnstof. Dit gebeurt als het met stikstof- en zwaveloxiden in aanraking komt. Die fijnstof is schadelijk voor mensen, zo schadelijk dat het neerkomt op een gemiddeld verlies aan levensverwachting van negen maanden. Ook verergert fijnstof bestaande aandoeningen van het hart- en vaatstelsel en de luchtwegen en longen. Er is geen veilig niveau van fijnstof: elke concentratie is slecht voor de mens.

De natuur heeft ammoniak nodig, maar een overmaat heeft een negatief effect op de biodiversiteit. Dat komt doordat de wind ammoniak over grote afstanden verspreidt, waardoor er teveel ammoniak in natuurgebieden terechtkomt. Daar gaan sommige planten, zoals grassen en brandnetels, extra hard groeien door die overmaat, met als gevolg dat kwetsbare planten worden verdrongen. Hierdoor verdwijnen de insecten, vogels en andere dieren die van die planten afhankelijk zijn. Zo gaat de biodiversiteit achteruit.